Jarmuż (Brassica oleracea var. acephala)
Dwuletnia roślina warzywna, traktowana jako odmiana kapusty bezgłowej, znana w starożytności. Wysoka na 10-150 cm, liście duże pierzastozielone, zmarszczone, fryzowane, nie tworzą główki - stanowią część jadalną (przyrządzaną jak szpinak). Świeży zawiera witaminy - C, A, B1, B2, PP oraz znaczne ilości białek i związków mieneralnych. Jest bardzo odporna na mróz. Wysiany w maju i uprawiany z rozsady wysadzanej w lipcu, używany jest w ciągu zimy i wczesną wiosną (nie wymaga przykrycia). Bardzo ceniony w Europie zachodniej.
Pasternak (Pastinaca sativa)
"Figa z makiem, z pasternakiem" mówiło się kiedyś o czymś, co było raczej nieosiągalne. Pasternak w Polsce był powszechnie uprawiany (spożywany na równi z kaszami) jeszcze za Jagiellonów i został wyparty przez ziemniaka. Jest mało wymagający w uprawie. Początkowo rośnie wolno, ale potem nie wymaga pielęgnacji, gdyż zagłusza wszelkie chwasty. Jest odporny na szkodniki i choroby. Stonka go nie lubi. Nie wymaga oprysków i jest odporny na złe warunki pogodowe, a także na mróz. Jeśli ziemia nie zamarznie można go zbierać zimą. Nie jest kruchy, więc można go zbierać mechanicznie. Zakopcowany jak marchew wytrzymuje nawet do kwietnia. Może także zimować w glebie. Ma dużą wartość odżywczą, jest bogaty w potas, fosfor, wapń i żelazo, zawiera witaminy A, B1, B2, B6, C, PP i jest wyraźnie zasadotwórczy. Zawiera 80% wody oraz mało białka i tłuszczu. Posiada właściwości moczopędne, odtruwające, antyreumatyczne i ogólnie poprawiające zdrowie. Leczy nerki, i pęcherz. Spożywa się go w formie zup, surówek, sałatek, smażonych placków, a nawet jak szparagi (z wody). Przepisy na przygotowanie potraw z pasternaku znajdziesz w "Nietypowych przepisach". Do uprawy używa się odmiany "półdługi biały", okres wegetacji 180-210 dni, wydajność 300-400 q/ha, znosi dobrze transport nawet do 7 dni
Rzepa (Brassica campestris)
Bardzo bliska krewna kapusty, zwana też kapustą polną. Warzywo bardzo popularne wśród Słowian i cenione do tego stopnia, że płacono nim daniny. Dzisiaj rzepa jest symbolem zdrowia ale też i ubóstwa. Jakość rzepy zależy od gleby. Na glebach urodzajnych rzepa jest delikatnym i soczystym warzywem. Rzepa jest małokaloryczna i zawiera w sobie witaminy C, B1, B2, PP i A. Z mikropierwiatków posiada wapń, fosfor, żelazo, potas, magnez siarkę i jod. Ma w sobie ponad 7% cukru. Działa wzmacniająco i moczopędnie. Leczyć można nią wrzody, ropnie i trądziki. W tym celu gotuje się ją całą do miękkości, przecina na pół i przestudzoną pociera się chore miejsca. Przy zaziębieniach, katarze czy anginie pijemy syrop z rzepy. Wydrąża się ją w środku, nasypuje cukru i po paru godzinach mamy syrop. Kto ma w domu stonogi, to nie ma lepszej łapki na te robactwo. Rzepę należy przeciąć, lekko zmiażdżyć i pozostawić do zagnieżdżenia się stonóg. Potem już całość zatopić we wrzącej wodzie i wyrzucić.
Rzeżucha (Cardamine)
Rzeżuchę znamy przede wszystkim jako zieloną ozdobę do baranka wielkanocnego i... nic więcej. Już Persowie przed wyprawami spożywali duże jej ilości z chlebem, król francuski Ludwik poznał jej orzeźwiające właściwości, gdy zamiast wody podano mu surówkę z rzeżuchy, a medycyna ludowa uważa, że pobudza produkcję cebulek włosowych. Rzeżucha jest jarzyną najbogatszą w jod łatwo przyswajalny przez organizm. Zawiera dużo żelaza, siarki i wapnia oraz witaminy C, A, B2, PP i E. Działa dezynfekująco zarówno w jamie ustnej jak i w przewodzie pokarmowym. Jest moczopędna i jadana w nadmiarze może doprowadzić u niektórych osób do zapalenia pęcherza moczowego. Rzeżucha jest polecana na dolegliwości tarczycy, kobietom w ciąży i karmiącym, chorym na cukrzycę, palaczom (na uporczywy kaszel). Pomaga w leczeniu wysypek i egzem. Poprawia wygląd cery, paznokci i włosów. Sok z rzeżuchy (stosowany zewnętrznie) rozjaśnia cerę, usuwa piegi i starcze plamy pigmentowe. Stwierdzono, że ci, co jadają rzeżuchę to bardzo trudno im... wyłysieć. Rzeżucha jest doskonała do kanapek i nie trzeba ich solić, bo ona sama jest pikantna. Jak siać rzeżuchę? Kupić nasionka, wsypać je do szklanki, zalać obficie wodą i gdy powstanie papka, należy ją rozsmarować na ligninie rozłożonej na tacy. Lignina nie może pływać w wodzie, ale musi być stale wilgotna. Kiedy rzeżucha wyrośnie na 5-7 cm należy ściąć ją nożyczkami tuż nad ligniną, posiekać i zjeść. Jest pikantna, ma ostry smak i zapach. Jeść należy po kilka łyżeczek dziennie samą lub na kanapkach.
