Opis.
Krzew kolczasty pospolity w poszyciu leśnym, na polanach i zrębach w całej Polsce. Pędy płonne kanciaste; liść - 3-5 listkowy; listki od spodu owłosione, brzegiem nierówno ostro ząbkowane, sfałdowane; listek szczytowy sfałdowany, sercowaty; kwiaty 5-płatkowe, średniej wielkości; płatki korony białe lub różowawe; dno kwiatowe wypukłe; owoc - złożony z licznych mięsistych pestkowców; owoce koloru czarnego, lśniące, dojrzewające w sierpniu i we wrześniu. Do celów leczniczych można zbierać surowce z innych gatunków jeżyny, których jest bardzo dużo.
Surowiec.
Surowcem jest liść i owoc - Folium et Fructus Rubi plicati. Liście zbiera się przed lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40o C. Świeże owoce są cennym surowcem dc produkcji wysokowitaminowych przetworów.
Liść dostępny jest w sprzedaży (opak. 25 i 50 g).
Skład chemiczny.
Owoce zawierają wit. C - 10-20 mg/100 g, wit.A -200 j.m., wit. P - 260 mg, wit. K - 400 ug, wit. B1 - 40 ug, wit. B2 - 40 ug, wit. PP - 800 ug, sole mineralne - 1,70%, pektynian wapnia - 0,80%, zw. azotowe - 1,2%, kw. jabłkowy - 1,55%, cukier inwertowy - 4,20%, wodę -86%, kw. salicylowy.
Liście zawierają garbniki - ok. 5-8%, kw. jabłkowy, salicylowy, cytrynowy, askorbinowy i bursztynowy, flawonoidy i sole.
Działanie.
Liście obniżają stężenie glukozy we krwi, działają wybitnie ściągająco, przeciwzapalnie, słabo moczopędnie i nieznacznie żółciopędnie. Owoce posiadają wartość odżywczą (dietetyczną). Otrzymany z nich sok działa napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo oraz wzmacniająco.
Wskazania.
Owoce: osłabienie, choroby zakaźne, przeziębienie, gorączka, kaszel, choroby skórne.
Liście: biegunka, zaburzenia trawienia, niestrawność, nieżyt jelit i żołądka, hiperglikemia (nadmiar glukozy we krwi).
Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; dzieci ważące 3-4 kg -8,5-11 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22,8 ml, 9-10 kg - 25,7-28,5 ml, 11-13 kg _ 31.42,8 ml, 16-20 kg - 45,7-57 ml, 21-25 kg - 60-71 ml, 26-30 kg - 74-85,7 ml, 31-35 kg - 88,5-100 ml, 36-40 kg - 102,8-114 ml, 41.45 kg - 117-128,5 ml, 46-50 kg - 131-142,8 ml, 51-55 kg - 145r7-157 ml, 3-4 razy dziennie.
Nalewka jeżynowa - Tinctura Rubi plicati: pół szkl. liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10-15 ml. Nalewką przemywać skórę z wągrami, z trądzikiem pospolitym i różowatym, ze stanami zapalnymi, ze zmianami sączącymi, z łojotokiem i pryszczami w okresie miesiączkowania.
Sok jeżynowy – Succus Rubi plicati: świeże owoce włożyć do garnka zalać gorącą wodą tylko tyle, żeby były przykryte, doprowadzić do momentu wrzenia, odstawić na bok, przykryć i pozostawić na 6 godz.; następnie przecedzić, na 1 l soku dać 0,5-1 kg cukru, mieszać dopóki cukier nie rozpuści się, gotować 3 minuty i zaraz gorący sok zlewać do słoików lub butelek (sparzonych w gorącej wodzie). Pasteryzować 20 minut w wodzie o temp. 80o C. Z miazgi zrobić marmoladkę, którą należy dosłodzić do smaku.
Konfitura z jeżyn.
Składniki:
- 1 kg jeżyn
- 1 kg cukru
- 200-400 ml soku jeżynowego lub innego
Z soku i cukru ugotować ulep czyli syrop. Na gorący ulep wrzucić umyte owoce, odstawić na bok i tak pozostawić do następnego dnia. Nazajutrz ulep z owocami smażyć aż będą przeźroczyste i odpowiednio gęste. Gorący składać do słoików, zakręcać. Nie pasteryzować. Owoce są zakonserwowane cukrem.
Rp.
Liść jeżyny - 1 łyżka
Liść szałwi - 1 łyżka
Ziele rutwicy - 1 łyżka
Ziele lub kłącze kokoryczki - 1 łyżka
Wymieszać.
2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3 razy dz. po jedzeniu w ilości 100 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 3 razy dz.
Wskazania: hiperglikemia. otyłość, miażdżyca, cukromocz, zaburzenia przemiany materii.
