Gram Zdrowia

Opis.

Roślina dwuletnia dorastająca do 1 m wys.; korzeń gruby, żółty lub pomarańczowy; liście owłosione, podłużne, dwu-trzy-krotnie pierzaste; kwiaty zebrane w złożony baldach; kielich 5-ząbkowy; korona biała, pięciopłatkowa; owoc - rozłupnie. Kwitnie od lipca do sierpnia. Roślina uprawiana.

Na łąkach i wzgórzach spotkać można marchew zwyczajną dziką o białym lub żółtym korzeniu, którą można używać de celów leczniczych zamiast marchwi ogrodowej. Jej cechy charakterystyczne to: łodyga szorstko owłosiona; liście dolne wyraźnie ogonkowe, natomiast górne osadzone na łodyżce przy pomory pochewki, owłosione, dwu-trzykrotnie pierzastosieczne, o odcinkach równowąskich, włoskowato zakończonych; kwiaty brzeżne białe, kwiat środkowy w baldaszku purpurowy; baldachy osadzone jakby w ptasich gniazdkach, u spodu mają rozetkę liści; baldaszki z pokrywami 3-wrębnymi; owoce serduszkowate do 0,5 cm dł. pokryte kolcami.

Surowiec.

Będziemy wykorzystywali liście (tak często wyrzucane), korzenie i owoce - Folium, Radix et Fructus Dauci carotae. Liście zbiera się podczas wykopywania korzeni, owoce - w I fazie dojrzałości. Z marchwi dzikiej liście zbiera się w czasie kwitnienia rośliny. Wartościowy też jest baldach (kwiat) w I fazie rozkwitu - Umbella Dauci. Surowce suszy się w temp. do 40^o C.

Opis.

1. Foeniculum vulgare (koperek włoski, fenkuł włoski, pospolity) - roślina dwuletnia; łodyga naga, rozgałęziona; liście trzykrotnie pierzaste o odcinkach włosowatych; kwiaty drobne zebrane w baldach złożonych, żółte; owoc - rozłupnia (pęka na dwie rozłupki). Roślina uprawiana. Występuje w południowych rejonach Azji, na Krymie i w krajach śródziemnomorskich.

2. Anethum graveolens - roślina jednoroczna dorastająca do 100 cm wys.; liście wielokrotnie pierzastosieczne, o odcinkach nitkowatych, zaostrzonych; kwiaty w baldachach złożonych; pokryw brak, podobnie jak i pokrywek; korona żółta, pięciopłatkowa; pręcików 5; słupek 1; owoc - rozłupnia rozpadająca się na 2 rozłupki. Kwitnie od lipca do września. Roślina uprawiana.

Surowiec.

Surowcem jest ziele lub owoc kopru włoskiego - Herba et Fructus Foeniculi, FP I, II, III, IV i V lub ziele i owoc kopru ogrodowego - Herba et Fructus Anethi. Ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia, a owoce w I fazie dojrzałości.

Fructus Foeniculi (opak. 50 g) do nabycia w aptekach i w sklepach zielarskich.

Opis.

Kminek jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wyrasta z nasion rozeta liści i dość gruby korzeń palowy, natomiast w drugim roku wyrasta łodyga rozgałęziona, żeberkowana, walcowata, wewnątrz pusta, zakończona złożonymi baldachami o małych, białych lub różowawych kwiatach. Liście podwójnie pierzaste, ostatnie odcinki równowąskie. Owoc stanowi dwurozłupnia rozpadająca się na dwie niełupki. Długość owocu - 4-6 mm, szer. - do 2 mm, grubość - 1,2-1,3 mm; kształt półksiężycowaty; powierzchnia żeberkowana, zabarwienie żółtobrunatne lub zielonkawobrunatne; ciężar 1000 nasion - 1,74-2,74 g.

W Polsce po pospolity w całym, kraju. Rośnie na miedzach, na łąkach, na ugorach. Roślina uprawiana; lubi gleby wilgotne i bogate w wapń oraz w humus.

Opis

Bylina dorastająca do 150 cm wys.; liście potrójnie pierzaste o rozdętych pochewkach i jajowatych, nierówno ząbkowanych listkach; kwiaty w dużych baldachach, złożonych; pokryw brak, pokrywki obecne; kielich niewyraźny; korona biała, 5-płatkowa; pręcików 5; słupek 1; owoc - rozłupnia, rozpada się na dwie rozłupki. W Polsce rośnie na całym obszarze po zaroślach i na mokrych łąkach; ponadto w Azji i Ameryce Północnej. Kwitnie od lipca do sierpnia.

Surowiec

Surowcem jest korzeń i liść – Radix et Folium Angelicae silvestris.

Ziele należy zebrać wiosną i wczesnym latem i wysuszyć w normalnej temperaturze.

Korzenie wykopuje się jesienią lub wiosną i suszy w lekko podgrzanym piekarniku (w ok. 50-60^o C).

Opis

Biedrzeniec mniejszy to roślina wieloletnia bardzo często spotykana na suchych zboczach, na łąkach, na polanach oraz w suchych lasach i w zaroślach; lubi gleby kamieniste; łodyga górą prawie bezlistna, podłużnie kreskowana, bez głębokich bruzd, wyprostowana, walcowata, gałęzista, krótko omszona; liście pojedynczo pierzastodzielne; odcinki odziomkowych liści kolistojajowate, niepodzielone, brzegiem ząbkowane, siedzące, wrębne lub dzielne; odcinki górnych liści pierzastodzielne, o odcinkach drugiego rzędu równowąskich lub lancetowato-równowąskich; baldachy o 10-15 cienkich szypułkach; pokryw i pokrywek brak; korona biała; płatki owłosione, na brzegach orzęsione; rozłupki nagie, wyraźnie z boków spłaszczone, złączone ze sobą wąską powierzchnią. Kwitnie od czerwca do września.

Biedrzeniec większy występuje na niżu i w górach, jako roślina wilgotnych zarośli, skrajów lasów, łąk i ziołorośli. Bylina, 1 m wys. o łodydze dętej ostro bruzdowanej, górą rozgałęzionej; korzeń wrzecionowaty, rozgałęziony, o ostrym specyficznym zapachu i piekąco-ostrym smaku; liście odziomkowe ogonkowe, pojedynczo, czasem podwójnie pierzaste, o 2-4 parach listków podłużnojajowatych, długości do 7 cm; liście łodygowe drobniejsze, pochwiaste; kwiaty białe, rzadziej różowawe, w baldachach; rozłupnia podwójna, dł. do 3,5 mm.

Surowiec

Surowcem są: korzeń oraz liście - Radix et Folium Pimpinellae. Korzenie wykopujemy wiosną, późnym latem lub w Jesieni; szybko myjemy, osuszamy i kroimy wzdłuż na paski; suszymy w normalnej lub w podwyższonej (otwarty piekarnik ogrzany do temp. 60-70°C) temperaturze. Jeśli chodzi o liście to zbieramy je w czasie kwitnienia rośliny; najlepiej nanizać je na nitki i suszyć zawieszone, gdyż lubią się zaparzać i pociemnieć. Suche surowce (ściśnięte w dłoni kruszą się z trzaskiem i rozsypują) należy zmielić i rozdrobnione przechowywać w szczelnych słojach.

Skład chemiczny

Surowce zawierają olejek eteryczny - do 0,5%, a w nim pochodne kumaryny: pimpinellina, izopimpinellina, bergapten i umbeliferon; ponadto żywice, garbniki, kwasy organiczne, węglowodany, białkowce i saponiny.

Działanie i zastosowanie

Wyciągi z surowców działają wykrztuśnie, rozkurczowo, przeciwastmatycznie, moczopędnie, antyseptycznie, żołądkowo i rozgrzewająco.

Wskazania: stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, chrypka, skąpomocz, stany zapalne pęcherza moczowego i cewki moczowej, niestrawność, wzdęcia, kurcze jelitowe, choroby skórne (trądziki, łuszczyca), zastoje i niedostateczne wydzielanie żółci, zaburzenia miesiączkowania (nieregularne i skąpe), upławy (jednocześnie stosować nasiadówki), nerwice wegetatywne, dychawica oskrzelowa, utrudnione oddychanie, kaszel.

Przeciwwskazania: ciąża (w dużych dawkach mogą spowodować skurcze macicy i poronienie !).

Napar: 2 łyżki suchych zmielonych liści lub korzeni zalać 400 ml wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 200 ml; dzieci: 1 r. ż. - 1 łyżka, 3 r. ż. (ok. 15 kg) - 40 ml, 7 r. ż. (ok. 24 kg) - 60 ml, 10 r ż. (ok. 29 Kg) - 80 ml, 15 r. ż. - 140 ml, 3-4 razy dz.

Odwar: 2 łyżki korzeni zaleć 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Napar mleczny: 2 łyżki korzeni zalać 2 szkl. wrzącego mleka; odstawić na 15 minut; przecedzić; osłodzić miodem. Pić jak napar wodny.

Nalewka biedrzeńcowa - Tinctura Pimpinellae: pół szkl. korzeni lub liści zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżeczce (przy nerwicach zażywać 1 łyżkę nalewki 1-2 razy dz. w 50 ml wody) na wodzie lub mleku.

Alkoholmel Pimpinellae: do 100 ml nalewki wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce jako środek wzmacniający i wykrztuśny. Dzieciom osłodzić tym przetworem gorące mleko.

Rozcieńczoną nalewką (1 łyżka nalewki na 150 ml wody) lub wodnymi wyciągami z surowców płukać jamę ustną i gardło przy stanach zapalnych. Ze świeżego korzenia można przyrządzie intrakt i stosować jak nalewkę (pół szkl. świeżego zmielonego surowca zalać 400 ml gorącego alkoholu; wytrawiać 10 dni; przefiltrować).

Do wcierań leczniczych (mięśniobole, nerwo- i stawobóle, przeziębienie, nieżyty dróg oddechowych, zmarznięcie, choroby zakaźne) stosować olej biedrzeńcowy - Oleum Pimpinellae (pół szkl. suchego lub świeżego korzenia zalać 200 ml gorącego oleju, np. słonecznikowego; wytrawiać 14 dni; przefiltrować). Przy chorobach ogólnych nacierać olejem: stopy aż po kostki, plecy, brzuch, klatkę piersiową i szyję, 2 razy dz.

Opis

Roślina jednoroczna; łodyga 15-50 cm wys.; owłosiona, rzadko naga, górą rozgałęziona; liście dolne okrągławo-nerkowate, nacinano ząbkowane; środkowe 3-5-sieczne, o listkach jajowatych, nacinano ząbkowanych, górne liście 2-3-krotnie pierzastosieczne, o odcinkach lancetowatych; najwyższe 3-dzielne; kwiaty białe; owocem jest niewielka sercowato-jajowata rozłupnia. Kwitnie od lipca do sierpnia. U nas uprawiana w ogródkach i na działkach.

Surowiec

Surowcem jest owoc anyżu - Fructus Anisi, FP II,III,IV i V. Owoce (Herbapol, Phytopharm, Kawon, Zioła Lecznicze Boguccy) można kupić w sklepach zielarskich i w aptekach (opak. 25 i 50 g) lub pozyskać z własnej uprawy.

Barszcz łąkowy czyli syberyjski - Heracleum sibiricum (L.)

Rodzina - Umbelliferae

Opis

Barszcz zwyczajny - roślina wieloletnia dorastająca do 150 cm wys.; korzeń długi, rozgałęziony; kłącze krótkie, żółtawe lub białe, pachnące; łodyga dęta, szorstko owłosiona, w górze rozgałęziona, żeberkowana, mocna; liście dolne bardzo duże, pierzasto-dzielne, z 2-3 parami podłużnie jajowatych odcinków bocznych i pierzastowrębnym odcinkiem szczytowym, owłosione; pochwy liściowe duże, rozdęte; ogonki liściowe rynienkowate; liście górne trójklapowe; odcinki dolnej pary krótkoogonkowe lub siedzące; odcinki górnej pary pierzastowrębne, nierówno ząbkowane; kwiaty skupi one w duże baldachy, 15-20-promieniowe; kwiaty białe lub różowe; płatki niejednakowe, o brzeżnych kwiatów baldacha płatki promienisto wydłużone; pokryw brak lub 2; pokrywki liczne, lancetowate; zalążnia owłosiona; owoc - rozłupnia, eliptyczna, jajowato-okrągła, spłaszczona; rozłupki oskrzydlone (wąsko!), wydłużone. Kwitnie od czerwca do października. Lubi gleby wilgotne, azotowe. Znaleźć go można w lasach, na polanach, przy rzekach i strumieniach, w zaroślach i na wysokich łąkach. Rośnie pospolicie w okolicach Baranowa i Sandomierza, w Zamojskiem, w południowo-zachodniej części naszego kraju, w Małopolsce, w części środkowej Polski oraz w górach, w Bieszczadach i w lasach Beskidu Niskiego.