Gram Zdrowia

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 150 cm wys.; kłącza grube, pokrzywione i rozgałęzione; łodyga kanciasta, w górze rozgałęziona, ulistniona; liście przerywanopierzaste, z wierzchu nagie, ciemnozielone, od spodu białofilcowate; odcinki liści w 2-5 parach, szerokojajowate, brzegiem nierównopiłkowane; kwiaty zebrane w widoczny z daleka baldachokształtny kwiatostan, białe lub żółtawe, pachnące, gęste; owoc -niełupka charakterystycznie skręcona. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na podmokłych terenach (podmokłe łąki, polany, lasy widne, torfowiska), przy rzekach, stawach, jeziorach, bajorach leśnych i strumieniach, często obok trzciny, tataraku i kosaćca. Inna nazwa wiązówki to tawuła!

Opis.

Krzew do 4 m wys.; gałązki z ostrymi kolcami, starsze zdrewniałe, młode owłosione, czerwonobrunatne; liście podłużnie eliptyczne, brzegiem piłkowane, krótkoogonkowe; kwiaty białe, pachnące, pojawiają się przed liśćmi; owoc - kulisty, ciemnoniebieski z nalotem, cierpki w smaku pestkowiec. Kwitnie w II poł. kwietnia i w maju. Roślina pospolita; sadzona na miedzach, często spotykana na skrajach lasów i zarośli.

Surowiec.

Surowcem są kwiaty i owoce - Flos et Fructus (Baccae) Pruni spinosae. Owoce i kwiaty można kupić w sklepach zielarskich. Kwiaty zbiera się na przełomie kwietnia i maja, a następnie suszy szybko w ciemnym i przewiewnym miejscu w temp. do 35-40o C. Do tej temperatury można ogrzać lekko piekarnik i tam kwiaty wysuszyć. Owoce zbiera się w październiku, po przymrozku i suszy w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 70o C. Owoce należy zmielić, czego nie wymagają kwiaty.

Opis.

Krzew dorastający do 3 m wys.; gałęzie okryte ostrymi, silnymi kolcami; młode pędy zielone, późniejsze drewnieją; liście złożone z 5-9 listków; listki jajowate, zaostrzone, brzegiem ząbkowane, sztywne; ulistnienie - skrętoległe; przylistki długie, zrośnięte z ogonkiem; kwiaty 5-płatkowe; płatki korony białe, różowawe lub białe z różowymi plamami; dno kwiatowe wklęsłe; owoc - szupinka (nibyowocnie) koloru czerwonego lub ciemnopomarańczowego, błyszczące, eliptyczne, wypełnione niełupkami. Kwitnie w czerwcu. Podobna jest róża rdzawa - Rosa rubiginosa o identycznej wartości leczniczej. Do celów leczniczych i konsumpcyjnych można z powodzeniem zbierać także owoce innych podgatunków i gatunków, czy też odmian róży, które rosną w Polsce, np. róża dzika "B" - Rosa glauca (róża błękitnawa), róża kutnerowata -Rosa tomentosa, róża czerwonawa - Rosa rubrifolia (czerwonolistna), róża alpejska -- Rosa alpina, róża gęstokolczasta - Rosa spinosissima, róża jabłkowata - Rosa pomifera (pomifer, pomiferum = owocodajna, owocorodna).

Opis.

1). Przywrotnik połyskujący - Alchemilla gracilis seu A. micans - roślina wieloletnia dorastająca do 40 cm wys.; łodyga owłosiona, podnosząca się; liście nerkowate lub okrągławosercowate, ciemnozielone, 7-11-klapowe, brzegiem ząbkowane, z wierzchu owłosione; przylistki czerwonawo lub fioletowo nabiegłe; kwiatostan - wiecha; kwiaty zebrane w żółtawozielone pęczki; owoc - smaczny orzeszek. Kwitnie od maja do września. Rośnie w lasach, na łąkach, na polach, na ugorach, na pastwiskach i w zaroślach. Roślina pospolita w całym kraju. Tworzy skupiska, niekiedy występuje masowo.

2). Przywrotnik pasterski - Alchemilla monticola sive A. pastoralis - bylina rosnąca na łąkach, brzegach lasów i na pastwiskach; łodyga owłosiona: liście okrągławonerkowate, owłosione, 7-11-klapowe, brzegiem tępo ząbkowane; kwiatostan - szczytowa wiecha z żółtawozielonawymi, drobnymi kwiatami; owoc - orzeszek.

Oba przywrotniki na brzegu liścia posiadają wypotniki czyli hydatody - mechanizmy podobne do aparatów szparkowych - stomata, które wydalają wodę w postaci kropelek, a zjawisko to zauważyć można wczesnym rankiem; od dawna „rosie przywrotnikowej” przypisuje się nadzwyczajne właściwości lecznicze, co wymaga jednak przebadania. Niektórzy badacze twierdzą, że faktycznie„rosa przywrotnikowa" zawiera różne związki chemiczne, co potwierdziły moje pilotażowe badania chromatograficzne.

Opis.

Roślina wieloletnia: łodyga wzniesiona, ale wiotka, u nasady z brunatnymi szczątkami starych liści, w dole owłosiona odstająco, w górze zaś przylegająco; liście 3-listkowe, brzegiem grubo piłkowane; w kątach liści rozpoczynają się długie, w pewnych miejscach (w międzywęzłach) ukorzeniające się rozłogi; kwiaty pięciopłatkowe; płatki korony białe lub różowawe; owoc - orzeszki na mięsistym, soczystym, cze­rwonym, bardzo smacznym dnie kwiatowym. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w lasach, w zaroślach, w parkach, na wzgórzach, na niskich polanach i łąkach w całej Polsce.

Oczywiście do celów leczniczych używać można inne gatunki czy podgatunki poziomki, np. poziomkę zieloną - Fragaria viridis (Collina), poziomkę ananasową – Fragaria ananassa, poziomkę wysoką czyli sumnicę - Fragaria moschata. Warto wiedzieć, że poziomka ananasowa to popularna truskawka uprawna, której liście (bardzo często ścinane i wyrzucane) znakomicie zastąpić mogą liście poziomki pospolitej.

Opis.

Pięciornika kurze ziele (Potentilla tormentilla, Tormentilla erecta, Tormentilla officinalis, Potentilla silvestris) - roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; kłącze grube, walcowate, wewnątrz czerwanawe; łodyga łukowato wznosząca się lub prosta; liście odziomkowe i łodygowe trójlistkowe; listki przylegające owłosione, podłużnie klinowate, głęboko wclnanopiłkowane, z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jasnozielone; przylistki duże, dłoniasto trzy - pięć razy wcięte; kwiaty złocistożółte; korona pięciopłatkowa; owoc - niełupka. Kwitnie od kwietnia do września. Rośnie w lasach, w zaroślach, na łąkach, na polanach; lubi gleby wilgotne i kwaśne; roślina pospolita w całym kraju.

Surowiec.

Będziemy wykorzystywać kłącze i ziele - Rhizoma et Herba Tormentillae. Rhizoma, Tinctura et Unguentum (maść) Tormentillae (Tormentiol) - w wolnej sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich, FP I,II,III,IV i V.

Ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia; suszy w temp. do 40o C. Kłącza wykopuje się w jesieni, wiosną lub przed kwitnięciem rośliny, szybko myje pod bieżącą wodą, kroi i suszy w otwartym piekarniku ogrza­nym do temp. 60o C.

Opis.

Bylina dorastająca do 45 cm dł.; pęd główny krótki, z zakorzenia­jącymi się w węzłach, długimi, cienkimi rozłogami; liście spodem srebrzy­ste owłosione, przerywano nieparzystopierzaste; odcinki liściowe pedlugowate, wcinano-ząbkowane; kwiaty na długich szypułkach; płatki korony żółte, błyszczące; owoc - orzeszek. Kwitnie od maja do sierpnia. Rośnie na łąkach, nad brzegami wód, na przydrożach, na ugorach, na nieużywa­nych pastwiskach; lubi gleby wilgotne, gliniaste, zasobne w azot; roślina pospolita.

Surowiec.

Surowcem jest ziele srebrnika - Herba Potentillae anserinae seu Folium et Herba Anserinae. Ziele lub same liście zbiera się w maju, w czerwcu i w lipcu, a następnie suszy w temp, do 40o C. Ziele srebrnika można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich.

Opis.

Krzew do 3 m wys.; pędy w dole kolczaste; liście 5-7-listkowe; kwiaty w baldachogronach lub w gronach; kielich 5-działkowy; korona złożona z pięciu drobnych białych lub różowawych płatków; owoc - soczyste pestkowce zebrane w owoc zbiorowy. Kwitnie w maju i w czerwcu.

Malina to roślina pospolita w całym kraju.

Rośnie w lasach, w zaroślach i na ich skrajach. Uprawiana (odmiany).

Surowiec.

Surowcem jest liść i owoc, rzadziej pędy szczytowe - Folium, Fructus et Frondes Rubi idaei, FP I, II, III, IV i V. Owoce zbiera się tylko dojrzałe i zużywa świeże lub poddaje suszeniu w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60-80^o C. Liście i pędy szczytowe zbiera się przed kwitnieniem lub w czasie kwitnięcia rośliny i suszy w temp. 25-50^o C.

Owoce i liście maliny suszone - sprzedawane są w aptekach i w sklepach zielarskich (opak. 50 g).

Skład chemiczny.

Liście i gałązki zawierają ok. 4% garbników, kwasy organiczne (askorbinowy, cytrynowy, salicylowy, szczawiowy, winowy), flawonoidy, karoten, śluzy (małe ilości), żywice.

Opis.

Krzew kolczasty pospolity w poszyciu leśnym, na polanach i zrębach w całej Polsce. Pędy płonne kanciaste; liść - 3-5 listkowy; listki od spodu owłosione, brzegiem nierówno ostro ząbkowane, sfałdowane; listek szczytowy sfałdowany, sercowaty; kwiaty 5-płatkowe, średniej wielkości; płatki korony białe lub różowawe; dno kwiatowe wypukłe; owoc - złożony z licznych mięsistych pestkowców; owoce koloru czarnego, lśniące, dojrzewające w sierpniu i we wrześniu. Do celów leczniczych można zbierać surowce z innych gatunków jeżyny, których jest bardzo dużo.

Surowiec.

Surowcem jest liść i owoc - Folium et Fructus Rubi plicati. Liście zbiera się przed lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40^o C. Świeże owoce są cennym surowcem dc produkcji wysokowitaminowych przetworów.

Liść dostępny jest w sprzedaży (opak. 25 i 50 g).

Opis.

Krzew lub drzewo dorastające do 15 m wys.; liście nieparzysto-pierzaste, o 11-15 lancetowatych, ostro piłkowanych listkach; kwiaty zebrane w baldachy (podbaldachy); kielich 5-działkowy; korona złożona z pięciu okrągławych, białych lub nieco żółtawych płatków; owoc - kulisty, szkarłatny typu jabłka (jabłczak).

W Polsce rośnie na niżu i w górach; pospolity w lasach, w zaroślach, nad rzekami i w parkach.

U nas rosną także: jarząb mączny - S. aria, jarząb domowy - S. domestica i jarząb szwedzki – S. scandia (intermedia), które są również lecznicze.