Opis
Krzew dorastający do 6 m wys.; liście krótkoogonkowe, eliptyczno-lancetowate, zimozielone, skórzaste, brzegiem piłkowane; ulistnienie skrętoległe; kwiaty duże, białe, wonne, osadzone w kątach liści; owoc - torebka.
Istnieje kilka odmian herbaty, np.:
- Herbata assamska (indyjska) - Choisy = Thea assamica, rosnąca dziko w Assamie, Burmie i w Indochinach; główne środki uprawy to: Chiny, Japonia, Brazylia, Cejlon i Syjam.
- Herbata kambodżańska.
- Herbata paragwajska - Ilex paraguariensis (mate) - Ameryka Południowa.
- Kamelia - Caraelia japonica.
Produkuje się 4 typy herbaty suchej: czarną, zieloną, czerwoną i żółtą. Zabarwienie suchej herbaty zależy od technologii przerobu zerwanych liści, co wpływa też na skład chemiczny, smak i zapach każdego typu.
Herbata zielona to nic innego jak suche, rozdrobnione liście, niekiedy aromatyzowane (rzadko), natomiast herbata czarna, czerwona i żółta zawdzięczają swe właściwości procesowi fermentacji i aromatyzowania.
Surowiec
Wykorzystuje się liść herbaciany - Folium Theae.
Skład chemiczny
W herbacie występują garbniki - 9-30% (galusan l-epikatechiny, epigalokatechina, galusan galokatechiny, l-epikatechina, kw. galusowy), alkaloidy (koffeina - 2%; w 100 ml mocnej herbaty znajduje się ok. 50-100 mg koffeiny; teofilina, teobromina), sole mineralne (dużo żelaza, manganu, potasu, krzemu, sodu, fluoru, miedzi, jodu, fosforu, wapnia i magnezu), kumaryny (umbeliferon-7-glukozyd), witaminy (C – ok. 100 mg/100 g, tiamina, ryboflawina, fitochinony, pirydoksyna), olejek eteryczny - ok. 0,6%, flawonoidy (kwercetyna, kemferol), ksantyna, hipoksantyna, paraksantyna, metyloksantyna, nekleotydy, nukleoproteidy, barwniki (tearubigina, teaflawina, karotenowce, ksantofile), aminokwasy (kw. glutaminowy, metionina), kw. organiczne (fumarowy, pirogronowy, bursztynowy, szczawiowy, jabłkowy, cytrynowy), białkowce (gluteliny, albuminy).
Działanie
Napar herbaciany sporządzony z 1 łyżki suszu na 2 szkl. wrzącej wody (parzyć 15 minut; przecedzić; pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml) działa moczopędnie, żółciopędnie; zwiększa wydzielanie śliny i soku żołądkowego, w tym także kwasu solnego; likwiduje niestrawność, zaburzenia trawienne, biegunki; ponadto wywiera działanie ściągające, a zarazem przeciwzapalne i odkażające; ogólnie wzmacnia, usuwa zmęczenie, działa tonizująco na układ nerwowy; ułatwia pracę umysłową.
Rp. Mieszanka herbaciana
Herbata - 1 łyżka
Kwiat lub ziele pierwiosnka - 1 łyżka
Kwiat lub ziele wrzosu - 1 łyżka
Suche płatki różane - 4 szczypty
Wymieszać i zalać 3 szkl. wrzącej wody; parzyć 10-15 minut; przecedzić. Do szklanki wlać 100 ml naparu i dopełnić do 200 ml; osłodzić do smaku, najlepiej glukozą, fruktozą lub miodem.
Powyższy napój działa moczopędnie, przeciwzapalnie, wzmacniająco, gasi pragnienie; gorzki - leczy niestrawność i biegunki. Podawać przy chorobach zakaźnych, zaburzeniach trawiennych, nieżytach przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Odkaża drogi moczowe. Jest bardzo smaczny i zdrowy.
