Opis
Roślina dwuletnia dorastająca do 50 cm wys.; liście dolne odwrotnie jajowate, w różyczce, górne jajowatopodługowate; kwiaty w dość gęstych podbaldachach; kielich rurkowaty, głęboko 5-dzielny; korona różowoczerwona, lejkowata; w górze rozpostarta, o 5 łatkach; pręcików 5 przyrośniętych do korony; słupek 1; owoc - torebka. Kwitnie w czerwcu i w lipcu. W Polsce pospolita na całym obszarze; rośnie na łąkach, na suchych zboczach i w zaroślach.
Surowiec
Surowcem jest ziele - Herba Centaurii umbellati, FP III,IV i V. Ziele można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich. Surowiec zbiera się na początku lub w czasie kwitnienia, zanim jednak liście z rozetki odziomkowej zaczną żółknąć; suszy w temp. do 40o C.
Skład chemiczny
W zielu znajdują się: glikozydy (erytauryna, erytrocentauryna, amarogentyna), alkaloidy (erytrycyna czyli gencyanina), flawonoidy, kw. askorbinowy, kw. oleanolowy, zw. żywicowe, woski, garbniki, cukrowce i sole.
Działanie i zastosowanie
Wyciągi z ziela centurii działają wiatropędnie, żółciopędnie, antyseptycznie, pobudzają apetyt, likwidują niesprawność i nieżyty jelit oraz żołądka, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego, obniżają ciśnienie krwi, leczą zgagę.
Wskazania: brak łaknienia, zaburzenia trawienia, nadciśnienie, kamica i stany zapalne pęcherzyka żółciowego, zastoje żółci.
Napar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg -5 ml, 5-6 kg - 7-8 ml, 7-8 kg - 10,7 ml -10 kg - 12-13 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 15-18 kg - 21-25 ml, 20-25 kg - 28 ml, 30-35 kg - 42 ml, 40-45 kg - 57-60 ml, 3-4 razy dz.
Nalewka centuriowa - Tinctura Centaurii: pół szkl. ziela zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżeczki.
Rp. Mikstura CP na wrzody i zapalenie przewodu pokarmowego
Napar z ziela centurii - 50 ml
Odwar z korzenia babki - 100 ml
Płyny wymieszać i wypić; stosować 3-4 razy dz. Dzieciom podawać 50-100 ml płynu 3-4 razy dz..
Wskazania: zgaga, zaparcia, nieżyt jelit, niestrawność, biegunka, choroba wrzodowa.
Rp. Mikstura CVC uspokajająca i obniżająca ciśnienie krwi
Nalewka centuriowa - 10 ml
Nalewka jemiołowa - 10 ml
Nalewka glistnikowa - 10 ml
Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżeczce.
Wskazania: nadciśnienie, zdenerwowanie, lęk, histeria, nerwica serca, kamica pęcherzyka żółciowego, brak żółci, zastoje żółci, niewydolność wątroby, ból brzucha, wzdęcia, brak łaknienia, niepokój wewnętrzny.
