Aminek egipski - Ammi visnaga (L.);(!)
Aminek większy - Ammi maior (L.); (!)
Rodzina - Umbelliferae
Opis botaniczny
Aminek egipski - roślina dwuletnia dorastająca do 50 on wys.; łodyga drobno bruzdowana, rozgałęziona; liście podwójnie lub potrójnie pierzastodzielne; ulistnienie - skrętoległe; kwiatostany - baldachy; korona 5-płatkowa; słupek 1; pręcików 5; płatki korony białe, pachnące; owoc - rozłupnia (2 rozłupki). Kwitnie w czerwcu, lipcu i w sierpniu. Rośnie w krajach śródziemnomorskich, w Ameryce Południowej i Łacińskiej. W wielu krajach uprawiany.
Aminek większy - roślina dwuletnia dorastająca do 100 cm wys.; korzeń wrzecionowaty, białawy lub kremowy; łodyga górą rozgałęziona, dęta, wyprostowana i mocna; liście różnokształtne, 2-krotnie pierzastosieczne; dolne - ogonkowe, górne -siedzące lub prawie bezogonkowe; kwiaty w baldachach, białe, 5-płatkowe, pachnące; owoc - rozłupnia eliptycznego kształtu rozpadająca się na dwie części. Występuje w rejonie Morza Śródziemnego, w krajach Bliskiego Wschodu, w Europie Południowej, w Australii i w Ameryce Pd. i Płn.. Roślina uprawiana w wielu krajach Europy, np. na dużą skalę w Południowej Ukrainie.
Surowiec
Wykorzystuje się owoce aminków - Fructus Ammi (zależnie od gatunku dodaje się do powyższej nazwy - maioris lub visnagae), FP IV. W aptekach i w sklepach zielarskich można nabyć nalewkę z aminka egipskiego - Tinctura Ammi visnagae (25 et 35 g) oraz owoc aminka czyli owoc keli (Herba Lux) – op. 50 g.
Skład chemiczny
Owoce i ziele aminka egipskiego zawierają: piranokumarynę - visnadynę, pochodne furochromonu (kelina - ok. 1%, visnagina - do 0,1%), związki samidynowe, glikozyd - kelininę, kelinol, flawonoidy(np. akacetyna), olejek eteryczny - ok. 0,1-0,2%, kwasy (np. kawowy).
Owoce i ziele aminka większego zawierają: furokumaryny(bergapten, imperatorynę, marmezyninę, pimpinellinę, ksantotoksynę i inne), olejek lotny, psoraleny (8-metoksypsoralen).
Działanie
Aminek egipski wywiera wpływ silnie spazmolityczny (rozkurczowy), hipotensyjny (obniżający ciśnienie krwi); wyraźnie rozszerza naczynia wieńcowe (kelina działa miolitycznie), oskrzela (rozkurcz mięśni), jelita oraz naczynia nerkowe, ułatwia oddychanie. Działa dłużej od nitrogliceryny i silniej od aminofiliny.
Aminek większy działa fotouczulająco, zwiększa repigmentację skóry.
Wskazania. Aminek egipski: nadciśnienie tętnicze, dychawica oskrzelowa, dusznica bolesna (angina pectoris), kolka i kamica nerkowa, skurcze jelit, żołądka i dróg żółciowych, kamica żółciowa, bolesne miesiączkowanie, kłucie w sercu, utrudnione oddychanie po lekkim wysiłku.
Aminek większy: bielactwo, trądzik młodzieńczy, łuszczyca, łysienie plackowate, atopowe zapalenie skóry, osutka świetlna, liszaj płaski, ziarniak grzybiasty.
Przeciwwskazania. Aminek egipski: niewydolność nerek, obrzęki, hipotonia, niedokrwistość, jaskra.
Działania uboczne: nudności, wymioty, brak łaknienia, pokrzywka, brak snu lub senność; rzadko występują, jedynie po dużych dawkach.
Synergizm. Aminek egipski wzmaga skuteczność innych leków stosowanych w leczeniu choroby wieńcowej.
Preparaty, dawkowanie i stosowanie.
- Tinctura Ammi visnagae (Herbapol) - 30-40 kropli 3-4 razy dz. po jedzeniu.
- ·Kelastmin - płyn (40 g) zawierający między innymi Tinct. Ammi visn. w ilości 16 g (Herbapol) - 3 razy dz. po 60 kropli./obecnie nie produkowany).
- Tinctura Ammi domowej roboty: zmielone owoce w ilości 10 g zalać 200 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować; zażywać 1-3 razy dz. po 30 kropli.
- Kelicardina - płyn (40 g) firmy Herbapol, zawierający ekstrakt aminkowy w ilości 6 g - 40-60 kr. 3 razy dz. (obecnie nie produkowana).
- Odwar aminkowy czyli Decoctum Ammi visnagae – 10 g zmielonych owoców zalać 300 ml wody; gotować 5 minut; odstawić pod przykryciem na 20 minut; przecedzić, dopełnić do 300 ml; zażywać 3 razy dz. po 15 ml.
Z aminka większego wyodrębnia się 8- lub 5-metoksypsoralen oraz 8-izoamylenoksypsoralen. Substancje te wchodzą w skład leków o następujących nazwach: Oxsoralen (Gerot) – tabl. 10 mg, kaps. 10 mg; Psoraderm-5 (Pharmacal, Sunlife) – tabl. 20 mg; Meladinin (Galderma) – tabl. 10 mg, Geralen (Gerot) – kaps. 20 mg, Meladinine (Promedica) – tabl. 10 mg i roztwór do zastosowania miejscowego. Stosuje się je doustnie oraz w postaci odpowiednich roztworów - miejscowo, po czym skórę poddaje się naświetlaniu lampą kwarcową lub słońcem (metoda PUVA).
